| Site menu |
|
 |
| Bölüm katagorileri |
|
|
| Anket |
|
|
| Istatistik |
Toplam çevrimiçi : 1 Ziyaretci: 1 Kullanici: 0 |
|
| Üyelik Girişi |
|
|
|
Toplam katalog girdileri: 5
Kayitlari göster: 1-5 |
|
admin Bir Salı 4 Mart 2008 - 9:45-Balkar Türkçesi [bundan sonra
kısaca KBT], Türk dilinin Kıpçak lehçesinin Karay, Kırım ve Kumuk
şiveleriyle birlikte Hazar-Karadeniz grubunda yer almaktadır [1].
Sovyet Türkologlarından A.N. Samoyloviç’in Türk dili sınıflandırmasına
göre KBT, Türk dilinin "z” kolunun "y” bölümünün "taw, bol-, kalġan”
grubuna girmektedir. Buna göre eski Türkçedeki "taġ” [dağ] yerine
KBT’de "taw”, "ol-” yerine "bol-”, "kalan” yerine "kalġan” biçimleri
kullanılır. KBT, kendisine has birtakım söz, ses ve gramer
özelliklerine haiz olmakla birlikte genel olarak tipik bir Kıpçak
şivesidir. KBT’nin diğer Kıpçak şivelerinden bazı farklı özellikler
göstermesinin sebebi, bu şivenin eski tarihlerde Bulgar ve Oğuz
Türkçesiyle bağlantısı olmasından ve komşu Kafkas kavimlerinin birtakım
dil özelliklerinin tesirinde kalmasından kaynaklanmaktadır [2]. Eski
Türkçedeki "adak~azak” [ayak] yerine KBT’de "ayak”, "ben” yerine "men”
şeklinin kullanılması, söz başlarında "d” yerine "t” sesinin, "g”
yerine "k” sesinin kullanılması ... |
|
|
|
Umar C. Aliy’in kendi el yazısıyla hazırladığı KBT Latin alfabesi [13]. [s. 148]
İslam Kırımşavhal ve Umar Aliy Umar
C. Aliy’in hazırladığı Latin alfabesi üzerinde birkaç değişik yapılarak
son şekli verilmiş olan resmi KBT latin alfabesi aşağıda transkripsiyon
ile gösterilmiştir.
"Erkinlikni
Ciltinleri” [Hürriyetin Kıvılcımları-1929], Umar C. Aliy’in "Birlikde
Tirlik” [Birlikte Dirlik-1929], Umar Bayramkul’un "Karaçay Tilni
Grammatikası” [Karaçay Dilinin Grameri-1930] ve Hasan Appa’nın
[1904-1939] "Kara Kübür” [Kara Sandık, Mikoyan Şahar-1935] adlı
eserleri KBT latin alfabesiyle basılmış ilk matbu eserlerdir. Bu
eserlerin KBT yazı dilinin teşekkülünde ve yazılı edebiyatın
gelişmesinde büyük katkısı vardır. KBT latin alfabesiyle matbuat
1937-1938 yıllarına kadar devam etmiştir. Balkar Türkleri 1937 yılında,
Karaçay Türkleri de 1938 yılında Rus [Kiril] alfabesi esaslı KBT
alfabesini kabul etmişler ve dolayısıyla da bütün matbuat bu alfabeye
geçmiştir. |
 admin Bir Salı 4 Mart 2008 - 9:50
Teberdi köyünde imamlık ve medrese hocalığı yapan İsmail Akbay’ın
[1877-1938], 1916 yılında Tiflis’te yayımladığı "Ana Tili” [Ana Dili]
adlı kitabı da KBT ve Arap harfleriyle basılmış ilk matbu eserler
arasındadır. İsmail Akbay’ın [Çokuna Efendi] "Ana Tili” adlı kitabında
kendi yazdığı şiirler ve İ.A. Krılov’dan KBT’ye çevirdiği hikâyeler yer
almaktadır [6].
İsmail Akbay [Çokuna Efendi]1880’li
yıllarda Safar-Aliy ve Navruz Orusbiy kardeşler KBT için bir Arap
alfabesi düzenlemiş ve hatta KBT’nin kısa gramerini hazırlamışlardır.
Fakat o dönemin imkansızlıklarından dolayı bu eser yayımlanamamıştır
[7]. |
|
3. Diş ünsüzleri [ d, n, s, ts, t, z, ż ]: KBT’deki d, n, s, t, z
diş ünsüzlerinin telaffuzu, TT’deki d, n, s, t, z sesleriyle aynıdır.
KBTKA’daki karşılıkları д, н, с, т, з harfleridir. Sözgelimi:
дыдай~dıday [korku ünlemi], ненча~nença [ne kadar, kaç], сескек~seskek
[telaş, şüphe], тот~tot [pas], заран~zaran [zarar], vs. KBT’de ayrıca,
TT’de olmayan, sızıcı ts ve ż [dz] sesleri de vardır. Fakat [s. 152]
bu sesler KBT’nin yalnız Çerek ağzında görülür.
Karaçay-Bashan-Çegem-Holam-Bızıngı ağızlarındaki ç ve c~j sesleri,
Çerek ağzında ts ve ż [dz] seslerine dönüşür. Sözgelimi:
çıpçık>tsıftsık [serçe], çeten>tsetsen [sepet], can>żan [can],
col>żol [yol], vs. Fakat, bu sesleri sanıldığı gibi Çerek bölgesinde
yaşayan Balkarların hepsi değil, belli bir kısmı telaffuz etmektedir.
Çerek ağzındaki ts sesinin KBTKA’daki karşılığı ц harfidir. Fakat, KBT
yazı dilinde ç>ts dönüşümü yoktur. Yani; tsıftsık, tsetsen, vs.
sözler çıpçık, çeten şeklinde yazılır. Öte yandan KBT yazı dilinde
içerisinde ц harfinin bulunduğu bütün sözler Rusça kaynaklıdır. Ayrıca,
Çerek ağzındaki ż [dz] sesinin KBTKA’da bir karşılığı yoktur ve KBT
yazı dilinde bu ses kullanılmaz. 4. Diş-damak ünsüzleri [ c, ç, |
Yazar Canıbeklanı Soslanbek
| | Perşembe, 14 Eylül 2006 |
Karaçaynı Eski Ellerinde Bolgan Tiyrele emda Tukumla
1. Kartcurt
1.
Abayhanları 2. Aybazları 3. Akaçiları 4. Aliyları 5. Alminsları 6.
Appakları 7. Appaları 8. Ashakları 9. Bagatırları 10. Badahları 11.
Bayiları 12. Batçaları 13. Başlaları 14. Berdiları 15. Biciları 16.
Bolurları 17. Botaşları 18. Buçuraları 19. Bıtdaları 20. Gabiyları 21.
Gacaları 22. Gazaları 23. Gandaları 24. Gediları 25. Gerbekları 26.
Glovları 27. Koybayları 28. Golaları 29. Goçiyaları 30. Gulakları 31.
Cazaları 32. Cammaları 33. Canközları 34. Caşeları 35. Dotduları 36.
Özdenları 37. Örtenları 38. İjaları 39. Köbekları 40. Kiyikları |
|
|
| Arama |
|
|
|
|
